* Cánh cửa cũng là bàn bóng
Ngay từ nhỏ, Nguyễn Ngọc Phan đã được đắm mình trong những trận bóng bàn nảy lửa ở thị xã Hải Dương. Bố ông vốn mê bóng bàn, lại chơi vào loại khá ở thị xã Hải Dương, thường dẫn con tới chỗ tập luyện, thi đấu. Cậu bé Phan mê bóng bàn lúc nào không hay. Và cậu làm mọi cách để chơi môn thể thao yêu thích.
Nửa cuối những năm 1950 điều kiện kinh tế đất nước khó khăn. Để có được cây vợt cũng là vấn đề. Thế là khi chưa có một cây vợt theo đúng nghĩa, Nguyễn Ngọc Phan láng mỏng chiếc dép xốp để làm vợt. Quả bóng nhựa bị vỡ cũng được vá lại bằng axitôn để cậu bé nuôi niềm đam mê. Còn bàn bóng đơn giản chỉ là cái bàn uống nước nhỏ, thậm chí là cánh cửa được chăng dây, xếp gạch thay lưới là Nguyễn Ngọc Phan và chúng bạn tha hồ hưởng thụ niềm vui từ những trận bóng. Cũng có thể, nhờ việc chơi trên đủ loại bàn kích cỡ khác nhau nên tố chất khéo léo càng được phát huy để sau này nó là một trong những nguyên nhân làm nên tên tuổi Nguyễn Ngọc Phan.
Đối với cậu bé Phan khi ấy, được chơi bóng bàn trên những bàn bóng thực sự là một niềm vui vô bờ bến. Ông kể rằng, mỗi lúc như vậy không muốn rời bàn bóng, chỉ muốn được chơi thật lâu cho đến khi rã tay. Mà với những cậu bé hiếu động, đợi đến khi chúng biết mệt với trò chơi yêu thích của mình thì lâu lắm!
Một năm sau lần đầu tiên cầm vợt tập luyện, năm 12 tuổi - 1958, Nguyễn Ngọc Phan đã đoạt chức vô địch thiếu niên thị xã Hải Dương. Ngay năm sau, cậu bé còn gây bất ngờ với chức vô địch hạng A toàn thị xã. Đương nhiên, trong những người xếp sau Phan ở giải ấy có cả bố cậu và cả những người bạn của ông. Nhưng có lẽ với người cha của Nguyễn Ngọc Phan, cái thua ấy lại là cái được, ông hạnh phúc với cái sự xếp sau ấy. Thì các cụ chẳng đã nói con hơn cha là nhà có phúc đấy thôi!
* Vào Trường huấn luyện- bước ngoặt quyết định
Tên đầy đủ là Trường huấn luyện thể dục thể thao Trung ương nhưng dân trong nghề vẫn gọi tắt là Trường huấn luyện. Đó là nơi hội tụ hầu hết tinh hoa của thể thao miền Bắc những năm 1960. Vì thế phải bộc lộ chút tài năng đặc biệt, vận động viên mới được tuyển vào trường.
Bước đệm để Nguyễn Ngọc Phan được tuyển vào Trường huấn luyện là Giải vô địch bóng bàn thiếu niên toàn quốc năm 1960 tại Phú Thọ, giải trẻ đầu tiên trong đời của ông. Năm ấy Phan mới 14 tuổi và đoàn Hải Hưng cũng chỉ có 1 VĐV là Nguyễn Ngọc Phan. Đối thủ cùng hạng lại là những tay vợt đàn anh, đã nổi tiếng như Nhật, Thịnh (Thanh Hoá), Tô Bỉnh Huy, Trần Nhật Thăng (Hà Nội), … Nhưng Phan lại gây bất ngờ, như lúc cậu giành chức vô địch hạng A thị xã Hải Dương khi đi một lèo vào trận chung kết và giành ngôi vô địch. Tất nhiên, những HLV Trường huấn luyện không để lọt một tài năng như Nguyễn Ngọc Phan và chỉ 2 năm sau, Phan đã được tuyển vào Trường huấn luyện, chính thức đi theo nghiệp VĐV. Nếu không được tuyển vào Trường huấn luyện, có thể đường đời của Nguyễn Ngọc Phan rẽ sang hướng khác - tiếp tục đi học rồi thi vào trường nào đó. Lực học luôn vào hàng khá, giỏi cộng với tư chất thông minh nên có lẽ Nguyễn Ngọc Phan sẽ không gặp nhiều trắc trở trong sự nghiệp nếu không có những sự cố bất thường xảy ra.
Chính môi trường, điều kiện luyện tập và những người thầy đầy tâm huyết, tài năng ở Trường huấn luyện đã khiến tài năng của Nguyễn Ngọc Phan như cá gặp nước. Trình độ chuyên môn của ông thăng tiến nhanh chóng. Ngay cuối năm 1962, ông đã được xếp là chủ lực của đội tuyển quốc gia thi đấu giao hữu với đội tuyển Cam-pu-chia, một đội tuyển mạnh của bóng bàn Đông Nam Á lúc bấy giờ.
Tài năng của Nguyễn Ngọc Phan được khẳng định ngay trong lần đầu dự Giải vô địch miền Bắc vào năm 1963. Chưa đầy 17 tuổi nhưng cậu thanh niên đến từ thị xã Hải Dương đã đoạt ngay HCV đơn nam- nội dung được chú ý nhất cùng nội dung đồng đội tại mỗi giải bóng bàn. Tại giải năm ấy Nguyễn Ngọc Phan còn đoạt thêm 2 HCV nội dung đôi nam (với Mai Duy Diễn) và đôi nam nữ (với Hoàng Thục Anh), lập nên hatrick vàng. Giải đó chính thức mở ra một sự nghiệp đầy thành công của Nguyễn Ngọc Phan